Claude Monet bracht een cruciale periode door in Nederland tijdens de vroege jaren 1870
Claude Monet, de vermaarde Franse impressionistische schilder, bracht een cruciale periode door in Nederland tijdens de vroege jaren 1870. Een tijd die een keerpunt markeerde in zijn artistieke ontwikkeling. Zijn verblijf in Nederland bood hem een schat aan inspiratie en nieuwe inzichten die zijn latere meesterwerken zouden vormgeven.
Monet was geboeid door het Nederlandse landschap en de rijke artistieke tradities van het land. Hij voelde een diepe verbinding met de Nederlandse landschapsschilderkunst, die terugging tot de Gouden Eeuw, en werd geïnspireerd door moderne Nederlandse kunstenaars zoals Johan Barthold Jongkind.
Claude Monet bezocht Nederland drie maal
Claude Monet bezocht Nederland drie maal in de jaren 1870-1880. In 1871 verbleef hij vier maanden in Zaandam, begin 1874 bezocht hij Amsterdam en in 1886 werkte hij in de Hollandse bollenstreek. Tijdens deze verblijven zou hij meer dan veertig schilderijen maken met typisch Hollandse onderwerpen als riviergezichten, vaak met molens en bootjes, stadsgezichten van Amsterdam en de kleurrijke tulpenvelden.
Een bijzondere anekdote van Monets bezoeken aan Nederland betreft de aankoop van een reeks Japanse prenten. Vanwege de handelsbetrekkingen die Nederland had met Japan waren er al rond 1870 veel Japanse prenten te koop, in een periode dat het Japonisme eigenlijk nog moest beginnen. De schrijver Octave Mirbeau schreef in zijn herinneringen dat Monet tijdens zijn verblijf in Zaandam bij een kruidenier een grote hoeveelheid Japanse prenten aantrof, die door deze werden gebruikt als pakpapier. Uiteindelijk kreeg hij ze allemaal geschonken. Wat waar is van het verhaal is helaas niet te achterhalen, maar feit is wel dat Monet tijdens zijn verblijf in Amsterdam beide keren een groot aantal Japanse prenten mee terug nam naar Frankrijk en daarmee een belangrijke bijdrage leverde aan de opkomst van het Japonisme.
Door zijn schildersezel naar buiten te brengen, kon hij de natuurlijke omgeving direct vastleggen en de subtiele veranderingen in licht en atmosfeer waarnemen. De schilderachtige landschappen van Nederland, met hun windmolens, grachten en bloeiende tulpenvelden, boden hem een overvloed aan motieven om zijn vaardigheden als schilder verder te ontwikkelen…
Een belangrijk aspect van Monets tijd in Nederland was zijn exploratie van de plein air-schildertechniek
Monet ontwikkelde ook nauwe banden met andere kunstenaars tijdens zijn verblijf in Nederland, zoals Johan Barthold Jongkind en Eugène Boudin. Ze deelden zijn passie voor schilderen en brachten samen tijd door in de Nederlandse landschappen, waar ze ideeën en technieken uitwisselden en elkaar inspireerden.
Het verblijf van Monet in Nederland markeerde een periode van intense artistieke groei en experimentatie. Hij begon te experimenteren met kleur en licht op een manier die voorheen ongebruikelijk was, en zijn schilderijen uit deze periode tonen een opvallend gebruik van levendige kleuren en losse penseelstreken.
In februari-maart 1874 keerde Monet naar de hoofdstad Amsterdam terug om er de stad te schilderen.
Van dit bezoek is mogelijk nog minder bekend dan van zijn vorige aan Zaandam. Er is nauwelijks iets van gedocumenteerd en zijn verblijf is ook niet exact te dateren.
Nog tot aan het einde van de 20e-Eeuw werd zelfs aangenomen dat hij een aantal Amsterdamse werken schilderde na afloop van zijn bezoek aan Zaandam, waarbij kunstkenners worstelden met de vraag hoe zijn twee wintergezichten te dateren.
Het Kamperhoofd en de Oude Waal, Amsterdam – 1874
Monet schilderde 12 werken in Amsterdam in een stijl die duidelijk alweer verder geëvolueerd is dan die waarin hij zijn Zaanse werken maakte: zijn palet is minder pover, heeft meer kleur, en stilistisch heeft hij meer dan voorheen aandacht voor de ‘totaalcompositie’, hetgeen hij in die jaren als een centrale conceptie beschouwde.
Meer ook dan 3 jaar eerder heeft hij in Amsterdam zijn focus gericht op de lichtwerking. In zijn latere leven zei hij ooit dat hij niet de objecten schilderde, “maar het omhuld zijn van de dingen door atmosfeer en licht”. In zijn Amsterdamse werken tekent zich dit al duidelijk af.
De Molen ‘De Roozeboom’, Amsterdam – 1874
Begin juni 1871 vertrekt Monet vanuit Londen naar Nederland en reist via Rotterdam naar Zaandam, waar hij zijn intrek neemt in hotel ‘De Beurs’.
Op 2 juni 1871 schrijft hij aan zijn vriend Camille Pissarro: “Eindelijk zijn we aan het einde van onze reis gekomen. We hebben bijna heel Holland doorkruist en werkelijk, wat ik ervan gezien heb is veel mooier dan men zegt. Zaandam is wel heel bijzonder en er is genoeg te schilderen voor een heel leven. Ik geloof dat we een goed onderkomen hebben gevonden. De Hollanders maken een prettige en gastvrije indruk.”
De Haven en de Dam, Zaandam – 1871
In mei 1886 bracht Monet zijn laatste bezoek aan Nederland, op uitnodiging van de Franse ambassade. Hij was toen al duidelijk meer bekend dan begin jaren 1870, getuige ook diverse meldingen van zijn aanwezigheid te lande in de Nederlandse pers.
Voor een periode van ongeveer een maand verbleef hij in Den Haag en van daaruit trok hij met zijn schildergerei een maand lang door de bollenstreek om er de tulpenvelden te schilderen, vaak in de buurt van Rijnsburg en Sassenheim.
In tegenstelling tot zijn eerdere bezoeken had hij deze keer “goed weer”, maar niet veel tijd. De zes schilderijen die hij er schilderde heeft hij vrijwel allemaal nog in Frankrijk af moeten maken.
Bloembollenvelden en molens bij Rijnsburg – 1886
Als Monet buiten schilderde, probeerde hij in zijn werk ‘het moment’ te vangen. Hierdoor ontstaan schilderijen met verschillende kleuren en vormen.
Ook zijn Nederlandse werken laten zien wat een meester Monet was in het weergeven op doek van wat hij zag. Hiermee is Monet geslaagd in wat de impressionisten wilden doen: vastleggen van het visuele aspect van de alledaagse werkelijkheid, zonder gepsychologiseer of verwijzing naar de klassieke oudheid of andere historische thema’s.
De molen ‘Het Oosterkattegat’, Zaandam – 1871
Monet zou ruim 4 maanden in Zaandam blijven en er een vijfentwintigtal werken produceren. Hij schilderde vooral riviergezichten aan de Zaan, vaak met molens of kleine zeilboten.
Niet eenmaal zou hij zijn ezel buiten Zaandam zetten. Wel reisde hij enkele keren naar Amsterdam, waar hij onder andere het Rijksmuseum bezocht en zich met Camille liet fotograferen door hoffotograaf Albert Greiner.
Tuinhuizen aan de Achterzaan, Zaandam – 1871
Waarom Monet in het jaar 1871 van London naar Nederland besluit te gaan is nooit helemaal duidelijk geworden.
Mogelijk dat zijn belangstelling voor Nederland was gewekt door Johan Barthold Jongkind, met wie hij in Frankrijk bevriend was geraakt.
Ook zijn aandacht voor de verfijnde tonaliteit van de Hollandse luchten en de weerspiegelingen ervan in het aanwezige water, kan daarbij wellicht hebben meegespeeld.
Huizen aan de Achterzaan, Zaandam – 1871
Vanuit kunsthistorisch oogpunt zijn de ‘Hollandse’ werken binnen het oeuvre van Monet altijd enigszins onderbelicht gebleven, hoewel met name zijn Amsterdamse stadsgezichten algemeen worden beschouwd “als ware manifestaties van de impressionistische techniek”.
Cultuurhistorisch zijn de werken met name voor Nederland echter van bijzondere betekenis en kunnen ze volgens kunsthistoricus Ernst van de Wetering worden beschouwd als een uniek tijdsdocument: “Ze leggen een stuk verleden bloot dat nog steeds herkenbaar is in het heden”.
De Groenburgwal en de Zuiderkerk, Amsterdam – 1871
Door zijn schildersezel naar buiten te brengen, kon hij de natuurlijke omgeving direct vastleggen en de subtiele veranderingen in licht en atmosfeer waarnemen. De schilderachtige landschappen van Nederland, met hun windmolens, grachten en bloeiende tulpenvelden, boden hem een overvloed aan motieven om zijn vaardigheden als schilder verder te ontwikkelen…
De Voorzaan en het IJ, Zaandam – 1871
Op 8 oktober 1871 vertrok Claude Monet uit Zaandam om via een korte stop te Amsterdam terug te reizen naar Parijs. Van zijn korte verblijf op de terugweg in Amsterdam is weinig bekend.
Wel tekent hij op 10 oktober het gastenboek van het Frans Hals Museum en moet hij dus een uitstapje naar Haarlem hebben gemaakt.
Korte tijd later, in elk geval op 19 november 1871, bevindt hij zich weer in Parijs, om zich vervolgens te vestigen in Argenteuil.
De Dam en de sluizen aan de Achterzaan, Zaandam – 1871
Door zijn schildersezel naar buiten te brengen, kon hij de natuurlijke omgeving direct vastleggen en de subtiele veranderingen in licht en atmosfeer waarnemen. De schilderachtige landschappen van Nederland, met hun windmolens, grachten en bloeiende tulpenvelden, boden hem een overvloed aan motieven om zijn vaardigheden als schilder verder te ontwikkelen…
De Haven en de Dam, Zaandam – 1871
De werken die Monet in Nederland schilderde nemen binnen diens oeuvre een bijzondere plek in, vooral vanwege de afwijkende tonaliteit. Wellicht is die bijzondere tonaliteit ook een van de dingen die Monet in Holland zocht: de grauwe luchten en het vele grijze water.
De keuze van zijn onderwerpen lijken enigszins stereotiep: molens, boten, tulpenvelden, oud Hollandse havens en stadsgezichten van Amsterdam. Geplaatst in die tijd, eind negentiende eeuw, toen er nauwelijks nog toerisme was, mogen ze echter wel degelijk authentiek Hollands heten.
De molen ‘Het Oosterkattegat’, Zaandam – 1871
De invloed van Nederland op Monets kunst was diepgaand en blijvend
Zijn tijd daar hielp hem een dieper begrip te ontwikkelen van de relatie tussen licht, kleur en vorm, en legde de basis voor zijn latere meesterwerken, waaronder zijn iconische serie “Waterlelies”.
Kortom, Monets verblijf in Nederland was een cruciale periode in zijn artistieke ontwikkeling, waarin hij nieuwe technieken en inzichten verwierf die zijn impressionistische stijl zouden definiëren en de kunstwereld voorgoed zouden veranderen.
Claude Monet in Holland Kalender 2025
Inspirerende antieke schilderwerken van Claude Monet in Nederland 1870-1880, o.a. Zaandam, Amsterdam en de bollenstreek.
Amsterdam, 1874
Het Kamperhoofd e/d Oude Waal
Rijnsburg, 1886
Bloembollenvelden en molens
Zaandam, 1871
molen ‘Het Oosterkattegat’
Zaandam, 1871
De Haven en de Dam
FAQs
Claude Monet in Holland Kalender 2025, A4 Formaat (21 cm × 29,7 cm)
- Zorgvuldig voor u geselecteerde Hollandse werken
- Gedrukt op stevig 250 g/m2 kwaliteitspapier
- Eenvoudig op te hangen d.m.v. stevige draadbinding & ophanghaakje
- Extra schrijfbare ruimte voor uw notities & memo’s
